خلیج گرگان در انتظار اجرای طرح 5 ساله ، وزارت نیرو حقابه تنها خلیج شمال کشور را اختصاص می دهد؟ - وبلاگ شریان

به گزارش وبلاگ شریان، کارشناسان معتقدند که لایروبی کانال های ارتباطی خلیج گرگان با دریای خزر یک راه حل کوتاه مدت است؛ این در حالی است که برنامه 5 ساله احیای این منطقه، به عنوان راه حل بلندمدت، بر همان لایروبی تکیه دارد!

گروه دانشگاه وبلاگ شریان، اعظم ذوالفقاری؛ * 46 سال قبل شرکت نمایندگان کنوانسیون رامسر در کنار معین روز دنیای تالاب ها، تصمیم گرفتند که خلیج گرگان، تالاب میانکاله و لپوی زاغمرز را به عنوان اولین مجموعه تالاب بین المللی دنیا در لیست تالبا های این کنوانسیون ثبت نمایند تا با وضع قوانین بین المللی از محیط زیست در شبه جزیره میانکاله و تالاب گمیشان محافظت نمایند.

این خلیج 400 کیلومتر مربع مساحت دارد، اما کم عمق است و در زمان مد یا افزایش حجم آب در آن، عمق آن حداکثر به 4 متر می رسد. بر اثر توسعه شبه جزیره میانکاله در جنوب شرقی دریای خزر به وجود آماده است. آشوراده، تنها جزیره ایرانی در دریای خزر هم در حاشیه این خلیج قرار گرفته است.

بخشی از اقتصاد مردم این منطقه برپای زیست بوم خلیج گرگان می چرخد. از صید خاویار بگیرید تا حضور گردشگران. از سوی دیگر همین بهره برداری مالی از خلیج گرگان باید با مراقبت متخصصان حوزه محیط زیست و دلسوزی مردم صورت گیرد، چون با خشک شدن آن، محیط زیست آسیب می بیند، پرندگان دیگر به آن مهاجرت نمی نمایند، خلیج محل جمع شدن گنداب می گردد و دیگر حیات چه برای انسان و چه برای آبزیان و پرندگان و دوزیستان سخت می گردد. پوشش گیاهی آن از بین می رود و بار دیگر زخم تمدن بشری بر گونه زمین نقشی جاودان می بندد. این زخم چند سالی است که در خلیج گرگان ایجاد شده، هرچند هنوز برای نجات خلیج و ترمیم زخم امید وجود دارد.

خشکی 27 درصدی خلیج گرگان

گزارش های رسمی در زمستان پارسال خبر از احتمال خشکی کامل خلیج گرگان می داد. براساس این گزارش ها 27 درصد این زیست بوم طبیعی خشک شده است. یکی از دلایل خشک شدن خلیج، مسدود شدن راه های ارتباطی آن با دریای خزر عنوان می گردد. ارتفاع آب این دریاچه بزرگ در 20 سال گذشته حدود یک و نیم متر کم شده و حالا آب به خلیج نمی رسد. کارشناسان به عنوان راه حل، به لایروبی محل های ورود آب دریا به خلیج اشاره می نمایند. مناطقی مانند چاپاقلی، آشوراده و خزینی که از رسوبات پر شده، اگر تخلیه گردد، امکان ورود آب به خلیج هم فراهم می گردد.

بیشتر بخوانید:

• احیای خلیج گرگان هیچ بودجه تخصیص یافته ای ندارد!
• سازمان بازرسی به احیای خلیج گرگان ورود کرد
• حفاظت از تالاب ها و عرصه های زیست محیطی وظیفه همه است
• خلیج گرگان در صورت انسداد 3 کانال ورودی دریای خزر خشک خواهد شد!

البته لایروبی کانال های ورود آب به خلیج، به عنوان راه حل های موقتی معرفی می شوند و کارشناسان معتقدند که حتما برای تأمین آب در خلیج گرگان باید حقابه درنظر گرفته گردد.

یک سال از طرح جامع 5 ساله گذشت

در تیرماه سال گذشته، طرح جامع 5 ساله برای احیای خلیج گرگان و تالاب میانکاله در ستاد ملی هماهنگی و مدیریت تالاب های کشور به تصویب می رسد. همزمان با تصویب این طرح، از سوی دولت وقت اعتبارات اجرای آن معین و وظایف دستگاه های دولتی نیز معین شد. اما مدیرکل دفتر حفاظت و احیای تالاب های سازمان حفاظت از محیط زیست می گوید که هنوز مبلغی برای احیای این طرح تخصیص داده نشده است.

مهمترین اقدام درنظرگرفته شده در این طرح، تسهیل ارتباط بین دریا و خلیج گرگان، به عنوان پروژه اثربخش و کم هزینه است. براساس این طرح وزارت نیرو مکلف شد که ظرف 2 ماه حد بستر و حریم میانکاله و خلیج گرگان را معین کند تا اقدامات لازم برای تسهیل ارتباط بین دریا و خلیج صورت گیرد. در این طرح تأمین احتیاج آبی خلیج هم از ورودی 11 رودخانه منتهی به این خلیج درنظر گرفته شد. براساس این طرح، وزارت جهاد کشاورزی هم مکلف شد تا برنامه های لازم برای کاهش مصرف آب در بخش کشاورزی اطراف خلیج گرگان را ارائه و تدوین کند و از طرفی برنامه ریزی برای جلوگیری از پساب کشاورزی به تالاب و خلیج داشته باشد.

آسیب پسروی آب دریا به خلیج گرگان

حالا پس از گذشت بیش از یک سال و نیم از تصویب طرح جامع 5 ساله، احمدرضا لاهیجان زاده، معاون محیط زیست دریایی و تالاب های سازمان حفاظت از محیط زیست خبر داده که ای نبرنامه به دستگاه های اجرایی مرتبط ابلاغ شده است. او امیدوار است که سازمان ها و دستگاه های اجرایی مرتبط، وظایف خود را به موقع و درست انجام دهند تا ظرف 5 سال آینده، شرایط خلیج گرگان بهبود یابد.

به گفته لاهیجان زاده بخش زیادی از کانال های ارتباطی ورود آب به تالاب ها لایروبی شده است، با این حال او معضل بزرگتر را پسروی آب دریا عنوان می نماید و می گوید: اولین زیست بوم هایی که در از پسروی آب، آسیب می بینند، تالاب های ساحلی هستند.

با این حال بهتر است فراموش نکنیم که طرح های لایروبی کانال ها، طرح های کوتاه مدتی است. با اینکه کارشناسان معتقدند که دریای خزر دوره های پرآبی وکم آبی متناوب و تاریخی دارد، با این حال نمی توان نسبت به کاهش حجم آب بزرگترین دریاچه دنیا، بی تفاوت بود. مساله ای که در اثر گرم شدن زمین اجرا شده و برای نجات خلیج گرگان نمی توان صرفا به آب دریا اکتفا کرد.

حقابه تالاب ها؛ مساله ای نو برای وزارت نیرو!

نکته حائز اهمیت این است که در چند سال اخیر، حقابه محیط زیست از رود ها در نقاط مختلف کشور که شامل آب مورد احتیاج تالاب ها است، از سوی وزارت نیرو به صورت جدی نادیده گرفته می گردد. این مساله شاید درباره حوضه آبریز زاینده رود و خشکی تالاب گاوخونی به چشم بیاید، اما نباید آن را درباره مواردی مانند خلیج گرگان نادیده بگیریم.

لاهیجان زاده شرح می دهد که سازمان متبوع او در زمینه تأمین حقابه تالاب ها در ابتدای راه است و برای جا افتادن این مساله باید صبر کنیم. جلساتی هم با وزارت نیرو برگزار شده تا برترین زمان برای رهاسازی آب معین گردد.

اینکه یک مسئول عالی رتبه در سازمان حفاظت از محیط زیست بر مدیریت صبورانه تأکید می نماید، نشانه خوبی است، اما نباید یادمان برود که صبر طبیعت خیلی وقت است تمام شده است.